Ekologiczne Euro 2012
Ekologiczna Strategia Euro 2012
Koncepcja Green Goal(tm) FIFA World Cup 2006 lub austro-szwajcarska ekologiczna strategia UEFA EURO 2008™ powinny być wzorem dla polsko-ukraińskiego Euro 2012. Głównym ich założeniem jest minimalizacja negatywnego, dodatkowego wobec normalnego funkcjonowania gospodarki wpływu imprezy na środowisko. W przypadku emisji gazów cieplarnianych – całkowita jej neutralizacja.
Począwszy od igrzysk olimpijskich w 2000 roku w Sydney, które to miasto wygrało m.in dzięki ambitnym celom ekologicznym oraz poparciu międzynarodowej organizacji ekologicznej Greenpeace w Komitecie Olimpijskim, właściwie nie było międzynarodowej imprezy tego typu bez konkretnych celów ekologicznych. Wymieńmy przykładowo:
– IO Sydney 2000: budowa wioski olimpijskiej bez PVC, całkowita obsługa stadionu olimpijskiego transportem publicznym;
– FIFA World Cup Niemcy 2006: ograniczenie liczby odpadów o 20%, ograniczenie zapotrzebowania na energię o 20%, ograniczenie zapotrzebowania na wodę o 20%, obsługa mistrzostw w minimum 50% transportem publicznym, minimalizacja i całkowite zneutralizowanie (kompensacja) emisji gazów cieplarnianych.
Przyszłe imprezy także mają swoje cele ekologiczne:
– UEFA Euro Austria/Szwajcaria 2008: ponad 30 celów, w tym certyfikacja stadionów według systemu EMAS, zasilanie stadionów energią ze źródeł odnawialnych, minimum 60% udział ekologicznych środków transportu w podróżach związanych z imprezą;
– FIFA World Cup RSA 2010: wdrożenie i dalszy rozwój koncepcji Green Goal(tm);
– IO Londyn 2012: szereg celów ekologicznych, w tym użycie przynajmniej w 20% materiału z odzysku do budowy obiektów IO, zasilanie w 20% obiektów olimpijskich ze źródeł odnawialnych, redukcja zużycia wody o 40% w budynkach użyteczności publicznej.
Na inwestycje ekologiczne związane z tego typu imprezami można zdobyć dodatkowe środki finansowe od instytucji międzynarodowych, takich jak np. UNEP, GEF lub od liczących się sponsorów zainteresowanych ekologicznym wizerunkiem.
Ekologiczne cele przyczyniają się także do oszczędności finansowych, które w ostatecznym rozrachunku zwiększają zyski imprezy.
Transport
Główne inwestycje proponowane przez rząd na Euro 2012 to autostrady oraz lotniska. Tymczasem wiodącą rolę w obsłudze takich imprez jak mistrzostwa Europy w piłce nożnej zawsze pełnił transport zbiorowy.
Ostatni środek transportu w podróży na imprezę | Auto | Transport miejski | Kolej | Inne |
---|---|---|---|---|
Expo 1998 – Lizbona | 43% | 43% | 10% | 4% |
Expo 2000 – Hannover | 25% | 30% | 45% | 0% |
MŚ 2006 – Niemcy | 23% | 57% | 11% | 9% |
Ogólny podział zadań przewozowych imprezy (modal split) | Auto | Samoloty | Transport miejski | Kolej | Inne |
---|---|---|---|---|---|
Expo 2000 – Hannover | 28,5% | 3% | 56,5% | 12% | 0% |
MŚ 2002 – Korea | 18% | 18% | 42% | 22% | 0% |
MŚ 2006 – Niemcy | 30% | 6% | 28% | 36% | 2% |
Źródło: OECD ECMT, Round Table 22, 2002 oraz FIFA World Cup Germany Green Goal ™, 2006.
Europejska Konferencja Ministrów Transportu OECD zanalizowała w 2002 roku obsługę transportową imprez masowych wydając m.in. następującą rekomendację:
Niezależnie od wielkości wydarzenia, ale zwłaszcza dla dużych imprez, eksperci 22. Okrągłego Stołu EKMT stwierdzają, że bardzo pożądanym i możliwym do osiągnięcia celem transportowym jest utrzymanie podróży samochodem poniżej odpowiedniego poziomu. Aby osiągnąć ten cel, oprócz inwestycji w transport publiczny takich jak rozbudowa linii metra dla potrzeb imprezy, jedną z możliwości są promocyjne ceny w klasycznych środkach transportu (np. autobusach) lub kampania informacyjna o dostępnych połączeniach transportem publicznym. Powinna ona obejmować zarówno kolej, lotnictwo, regionalne i lokalne systemy transportu publicznego. Nie powinno się pozostawiać mechanizmom rynkowym warunkowania wyboru środków transportu: system transportowy, który odwiedzie ludzi od podróży samochodem na imprezę musi być zapewniony i to taki, który stawia ambitne cele zmiany podziału zadań przewozowych na rzecz ekologicznych środków transportu.
(OECD ECMT, Round table 22, 2002)
Dlatego uważamy, że dla sprawnej organizacji Euro 2012 w Polsce i na Ukrainie konieczne jest przede wszystkim wsparcie dla następujących inwestycji i rozwiązań:
– Bezpośrednie połączenia kolejowe miast Euro 2012, w tym m.in. Katowice – Kraków, Poznań – Wrocław, Poznań – Bydgoszcz – Gdańsk.
– Połączenia kolejowe Polski z krajami sąsiadami, m.in. Kraków/Katowice – Czechy, Wrocław – Niemcy, Wrocław – Czechy, Kraków – Ukraina, Warszawa – Ukraina.
– Systemy szybkiej kolei miejskiej we Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, w tym m.in. dodatkowe połączenia i przystanki kolejowe (w szczególności w relacjach: lotnisko – stadion, stadion – centrum miasta), dodatkowy tabor i modernizacja starego.
– Systemy Parkuj i Jedź (P+R) w miastach organizatorach Euro 2012.
– Ustawa o transporcie publicznym usprawniająca integrację systemów biletowych (np. jeden bilet w relacjach stadion – stadion), umożliwiająca stosowanie mechanizmu przenoszenia przychodów z opłat za parkowanie w miastach czy podczas imprez masowych na rzecz wydatków na transport publiczny.
Cele klimatyczne
W zakresie oddziaływania na klimat ziemi Polska zobowiązała się do realizacji protokołu z Kyoto. Dotychczas nie było problemu z wypełnianiem wyznaczonych Polsce celów, gdyż czerpaliśmy zyski spowodowane modernizacją gospodarki po okresie ekologicznej katastrofy realnego socjalizmu. Nie mniej jednak już w 2012 roku możemy mieć problemy z wypełnieniem wymagań klimatycznych. Mistrzostwa Świata bez realizacji polityki zerowej emisji mogą przyczynić się do braku zapasów emisji gazów cieplarnianych dla przemysłu, a co za tym idzie ograniczenia produkcji i osłabienia wzrostu gospodarczego w Polsce.
Sugerujemy, aby celem ekologicznym Euro 2012 było uzyskanie zerowej emisji gazów cieplarnianych.
Celowi temu powinno sprzyjać zwiększenie udziału odnawialnych źródeł emisji w produkcji energii dla potrzeb Euro 2012 do co najmniej 15%. Aby to osiągnąć potrzebne są preferencje podatkowe dla budujących instalacje do produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Instalacje takie powinny być integralnymi częściami nowych stadionów oraz innych obiektów Euro.
Produkcja energii pierwotnej | W Polsce 2005 | Cele UE do 2010 roku | Cel dla Euro 2012 |
---|---|---|---|
Paliwa nieodnawialne | 94,5% | 92,5% | 85% |
Paliwa odnawialne | 5,5% | 7,5% | 15% |
Pozostała emisja powinna zostać skompensowana poprzez realizację projektów ekologicznych, np. zalesiania. Niemcy w 2006 roku realizowały projekty mające na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych w krajach rozwijających się poprzez zastąpienie źródeł nieodnawialnych biomasą w Indiach i Republice Południowej Afryki.
Największe dodatkowe emisje gazów cieplarnianych podczas imprez sportowych związane są z transportem, noclegami kibiców oraz budową obiektów. Podczas Euro 2012 powinna być prowadzona kampania promocyjna transportu zbiorowego, zwłaszcza kolei.
Dział | Udział w emisji gazów cieplarnianych podczas MŚ 2006 |
---|---|
Transport | 79% |
Noclegi | 13% |
Budowa | 5% |
Zasilanie | 3% |
Ogrzewanie | 1% |
Żródło: FIFA World Cup Germany Green Goal ™, 2006
W pozostałych obszarach głównym elementem redukcji emisji będą ekologiczne technologie. Zamówienia publiczne na budowę lub obsługę obiektów Euro 2012 powinny zawierać liczne warunki ekologiczne, zgodne z Podręcznikiem dotyczącym ekologicznych zamówień publicznych
Komisji Europejskiej. Przetargi na budowę lub modernizację stadionów dopiero ruszą.
Budownictwo i użytkowanie stadionów
Nowe stadiony będą niewątpliwie wizytówką Mistrzostw Europy. Będą one budowane przy użyciu najnowszych dostępnych technologii budowlanych. Konstruktorzy nie powinni zapominać o tym, że nowe technologie to przede wszystkim ochrona środowiska.
Tak było podczas poprzednich imprez sportowych na świecie:
1. Park Olimpijski w Sydney (2000) wraz ze stadionem został wybudowany w miejscu zanieczyszczonym odpadami przemysłowymi po rekultywacji ponad 160 ha gruntu. Powstało 425 ha terenów zielonych prawie w samym centrum miasta.
2. Na dachach stadionów mistrzostw świata w 2006 roku w Kaiserslautern, Dortmundzie i Nuremberg wybudowano elektrownie słoneczne, które produkują 2800 kW energii – tyle wystarcza, aby zasilić cały stadion piłkarski.
A tak będzie podczas następnych imprez:
1. Podczas budowy Parku Olimpijskiego w Londynie (2012) minimum 90% masy materiału z rozbieranych w jego miejscu starych budynków będzie wykorzystane ponownie do budowy nowych obiektów.
2. Wszystkie stadiony Mistrzostw Europy w 2008 roku przejdą ekologiczną procedurę certyfikacyjną EMAS lub ISO 14001. Wszystkie będą wyposażone w wewnętrzne systemy segregacji śmieci oraz systemy odzysku wody opadowej.
Proponujemy, aby podczas budowy stadionów, a także obiektów towarzyszących mistrzostwom Europy 2012 w Polsce i na Ukrainie stosowane były m.in. następujące rozwiązania.
– Minimalizacja zużycia PVC podczas budowy obiektów sportowych. Oprócz ekologicznych przynosi to zyski w zakresie bezpieczeństwa. PVC jest łatwopalny, trudny do gaszenia, gdyż płonąc wydziela liczne trujące i rakotwórcze substancje. Istnieją technologie budowlane stosujące materiały naturalne i odzyskiwalne.
– Stosowanie zasilania budynków własnymi źródłami prądu opartymi o odnawialne zasoby energetyczne, np. ogniwa fotowoltaiczne, kolektory słoneczne – uważamy, że stadiony powinny w minimum 15% być zasilane ze źródeł odnawialnych.
– Stosowanie wewnętrznych systemów segregacji odpadów na stadionach oraz innych obiektach użyteczności publicznej związanych z mistrzostwami Europy. W szczególności stosowanie trójdzielnych koszy na śmieci: papier/szkło/inne odpady. Recykling odpadów powinien osiągnąć minimalny poziom 60%.
– Minimalizacja zużycia jednorazowych opakowań, naczyń i sztućców w sklepach i obiektach gastronomicznych znajdujących się na terenach obiektów sportowych. Dzięki temu zwiększy się także jakość usług gastronomicznych.
W Warszawie można przykładowo:
1. Powiększyć park wokół Stadionu Narodowego scalając w jeden teren zielony Park Skaryszewski i Port Praski.
2. Wykorzystać liczne materiały z rozbiórki stadionu X-lecia (gruz) oraz budowy II linii metra (ziemia z tunelu) do budowy nowego stadionu.
3. Wykorzystać wodę deszczową z dachu nowego stadionu do zasilania urządzeń sanitarnych na stadionie oraz urządzeń wodnych Parku, np. fontann.
Administracyjne fair play
Polska znajduje się na samym końcu listy krajów europejskich w zakresie przejrzystości stosowanych procedur przetargowych oraz dostępu społeczeństwa do informacji o decyzjach podejmowanych przez władze. Powoduje to dramatycznie niskie wskaźniki zaufania społecznego.
Zaufanie do parlamentu w nowych krajach UE | |
---|---|
Cypr | 75% |
Turcja | 72% |
Malta | 49% |
Estonia | 45% |
Rumunia | 36% |
Węgry | 31% |
Litwa | 31% |
EU15 | 30% |
Łotwa | 28% |
Słowenia | 27% |
Czechy | 25% |
Bułgaria | 19% |
Słowacja | 17% |
Polska | 7% |
Zaufanie do rządu w nowych krajach UE | |
---|---|
Cypr | 74% |
Turcja | 72% |
Malta | 35% |
EU15 | 35% |
Estonia | 35% |
Rumunia | 30% |
Węgry | 29% |
Słowenia | 25% |
Łotwa | 20% |
Litwa | 19% |
Słowacja | 19% |
Czechy | 18% |
Bułgaria | 13% |
Polska | 8% |
Źródło: Eurobarometr, 2004.
W marcu 2005 roku Komisja Europejska zagroziła Polsce wstrzymaniem wypłaty 1,5 mld Euro z powodu niedotrzymania standardów w zakresie prowadzenia procedur z udziałem społeczeństwa podczas realizacji inwestycji infrastrukturalnych.
Propozycje prawne związane z Euro 2012 wysunięte przez środowiska rządowe oraz samorządowe w sprawie udziału społecznego dążą do dalszego ograniczenia dostępu społeczeństwa do tego instrumentu budowania zaufania społecznego. Przewidują one m.in. ograniczenie czasu wyłożenia dokumentów planistycznych o 7 dni czy wprowadzenie wywłaszczeń ex lege dla wszystkich inwestycji celu publicznego, o których wywłaszczeni dowiadują się z prasy.
Proponowane poprawki prowadzić będą paradoksalnie do wydłużenia procedur. Krótszy czas konsultacji będzie prowadził do większego niedoinformowania społeczności o inwestycjach, a w związku z tym do większego wobec nich oporu. Krótszy czas rozstrzygania spraw spowoduje większą liczbę błędów proceduralnych i niską jakość merytoryczną decyzji. Krótkie terminy nie pozwolą także na właściwe uwzględnienie długofalowych potrzeb społeczności lokalnych, podczas gdy inwestycje związane z Euro 2012 powinny służyć tym społecznościom po zakończeniu mistrzostw Europy. Efektem tych zmian będzie większa liczba odwołań od decyzji do sądów. Odwoławcze postępowania sądowe stanowią ponad 50% czasu trwania procedur.
Uważamy, że priorytetem prawodawcy w zakresie konsultacji społecznych przy realizacji inwestycji powinno być zwiększenie udziału społecznego w taki sposób, aby większość obaw i roszczeń była rozstrzygana przed wydaniem decyzji organu w pierwszej instancji. Nawet jeśli same konsultacje społeczne miałyby trwać 4 miesiące, to będą one o połowę krótsze niż 8 miesięczny okres czekania na rozpatrzenie odwołania w sądzie administracyjnym.